Bị bệnh zona là một bệnh da đáng sợ có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời. Bệnh có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bài viết này sẽ nói chi tiết về bệnh zona và nguyên nhân, triệu chứng, chẩn đoán và điều trị, cũng như ba biến chứng có thể xảy ra.
1. Bị bệnh zona là gì?
Virus Varicella-Zoster (VZV) Bị bệnh zona da, còn được gọi là bệnh thủy đậu ở người lớn. Virus này có liên quan đến virus gây bệnh thủy đậu ở trẻ em, nhưng sau khi trẻ bị bệnh, virus sẽ ẩn nấp trong hệ thần kinh và có khả năng tái phát, dẫn đến bệnh zona.
Cơ chế gây bệnh
- Bị bệnh zona Virus thủy đậu có thể di chuyển đến găngli, các nút thần kinh, và ẩn nấp ở đó. Virus không có triệu chứng trong thời gian bình thường. Tuy nhiên, virus có thể tái hoạt động, nhân lên và di chuyển dọc theo các sợi thần kinh, gây ra các triệu chứng điển hình của bệnh zona. Điều này xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể suy yếu do tuổi tác, căng thẳng, suy giảm miễn dịch hoặc một số bệnh lý khác.
Đối tượng dễ mắc bệnh
Bất kỳ ai đã từng mắc bệnh thủy đậu có thể mắc bệnh zona. Nhưng những người sau đây có nguy cơ cao hơn mắc bệnh:
- Người cao tuổi: Những người trên 50 tuổi, đặc biệt là những người trên 60 tuổi, có nguy cơ mắc bệnh zona cao hơn đáng kể.
- Người suy giảm miễn dịch: Những cá nhân bị suy giảm hệ thống miễn dịch do các bệnh như HIV hoặc AIDS, ung thư, ghép tạng hoặc dùng thuốc ức chế miễn dịch.
- Những người bị stress và mệt mỏi kéo dài: Stress và mệt mỏi kéo dài có thể làm suy giảm hệ thống miễn dịch, làm tăng nguy cơ virus thủy đậu-zona tái phát.
2. Nguyên nhân gây bệnh zona
Như đã đề cập trước đó, virus Varicella-Zoster (VZV) gây ra bệnh zona. Sau khi nhiễm virus thủy đậu và khỏi bệnh, virus sẽ ẩn nấp trong hệ thần kinh trung ương và có thể tái phát, gây ra bệnh zona.
Các yếu tố làm tăng nguy cơ tái hoạt động của virus
Suy giảm miễn dịch: Những cá nhân bị suy giảm hệ thống miễn dịch do các bệnh như HIV hoặc AIDS, ung thư, ghép tạng hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ cao bị tái hoạt động virus.
- Tuổi tác: Những người trên 50 tuổi, đặc biệt là những người trên 60 tuổi, có nguy cơ mắc bệnh zona tăng lên đáng kể.
- Stress và mệt mỏi kéo dài: Mệt mỏi và stress kéo dài có thể làm suy giảm hệ thống miễn dịch, làm tăng nguy cơ virus tái phát.
- Một số bệnh lý khác: Các bệnh như tiểu đường, ung thư, bệnh tim mạch… cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh zona.
Cách thức lây truyền
Bị bệnh zona không lây trực tiếp giữa các cá nhân. Tuy nhiên, các cách sau đây là những cách mà virus thủy đậu-zona có thể lây lan:
- Tiếp xúc trực tiếp với bọng nước của người bị bệnh zona: Tiếp xúc với dịch từ bọng nước có thể khiến virus lây lan.
- Hít phải các hạt bụi chứa virus: Virus có thể bay ra từ các bọng nước khô và lây nhiễm cho những người xung quanh.
- Tiếp xúc với những người bị bệnh thủy đậu: Những người bị bệnh thủy đậu có thể lây lan virus thủy đậu zona cho người khác.
3. Triệu chứng của bệnh zona
Bị bệnh zona rất đặc trưng và dễ nhận biết. Tuy nhiên, tùy thuộc vào sức khỏe và độ tuổi của người bệnh, triệu chứng của bệnh có thể khác nhau ở từng người.
Giai đoạn đầu
Bị bệnh zona thường có các triệu chứng như sau ở giai đoạn đầu:
- Dấu hiệu đầu tiên và phổ biến nhất của bệnh zona thường là đau rát, tê bì hoặc ngứa ran dọc theo một bên của cơ thể. 1-4 ngày trước khi các triệu chứng da xuất hiện, cảm giác đau thường bắt đầu.
- Sốt nhẹ, ớn lạnh và mệt mỏi: Nhiều bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng này trước khi các triệu chứng da xuất hiện.
- Đau đầu, đau cơ, đau khớp: Các triệu chứng này có thể xuất hiện ở giai đoạn đầu của bệnh ở một số bệnh nhân.
Giai đoạn xuất hiện các triệu chứng da
Bị bệnh zona các triệu chứng da điển hình của bệnh zona sẽ bắt đầu xuất hiện sau 1-4 ngày sau khi xuất hiện các triệu chứng đầu tiên:
- Xuất hiện các nốt phồng rộp, đỏ: Các bọng nước chất lỏng sẽ tạo thành các nốt đỏ ở một bên cơ thể. Họ thường nằm theo đường đi của các dây thần kinh.
- Các bọng nước phát triển, phá vỡ và hình thành vảy: Sau ba đến bốn ngày, các bọng nước sẽ vỡ ra và các vảy khô sẽ hình thành.
- Các triệu chứng da kéo dài từ hai đến bốn tuần: Quá trình này thường kéo dài từ hai đến bốn tuần và kết quả là các vảy khô và lành hẳn.
- Thông thường, triệu chứng da chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể, dọc theo một hoặc một số dây thần kinh. Điều này giúp phân biệt bệnh zona với bệnh da khác.
4. Cách chẩn đoán bệnh zona
Bị bệnh zona của bệnh nhân thường quyết định chẩn đoán bệnh zona. Để xác nhận chẩn đoán, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm khác.
Khám lâm sàng
- Bị bệnh zona bác sĩ sẽ kiểm tra lâm sàng và hỏi về tiền sử của bệnh nhân. Bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh zona bằng cách xem xét các dấu hiệu như các nốt đỏ, bọng nước ở một bên cơ thể và tiền sử nhiễm thủy đậu.
Xét nghiệm
Bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm sau đây để xác nhận chẩn đoán nếu cần thiết:
- Xét nghiệm sinh học phân tử, còn được gọi là PCR: Kỹ thuật này có thể xác định DNA của virus thủy đậu-zona trong các mẫu bệnh phẩm, chẳng hạn như dịch từ các bọng nước.
- Xét nghiệm kháng thể: Phương pháp này có thể xác định nếu có kháng thể liên quan đến virus thủy đậu-zona trong máu của bệnh nhân.
- Sinh thiết da: Bác sĩ có thể yêu cầu sinh thiết một vài bọng nước để kiểm tra dưới kính hiển vi trong một số trường hợp.
- Bác sĩ sẽ chẩn đoán bệnh zona dựa trên các triệu chứng lâm sàng và kết quả xét nghiệm.
5. Phương pháp điều trị bệnh zona
Bị bệnh zona nhằm mục đích giảm triệu chứng của bệnh, ngăn ngừa phát triển các biến chứng và giảm thời gian khỏi bệnh. Bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp tùy thuộc vào mức độ nặng của bệnh.
Thuốc kháng vi-rút
Bị bệnh zona thường được điều trị bằng thuốc kháng vi-rút như acyclovir, valacyclovir hoặc famciclovir. Các thuốc này ngăn chặn sự phát triển và tăng trưởng của virus thủy đậu-zona, giúp giảm triệu chứng và kéo dài thời gian khỏi bệnh. Trong các trường hợp sau đây, thuốc kháng vi-rút thường được kê đơn:
- Bệnh nhân có nguy cơ cao mắc các biến chứng, chẳng hạn như những người cao tuổi và suy giảm miễn dịch.
- Các triệu chứng nghiêm trọng, chẳng hạn như đau dữ dội và các bọng nước lan rộng.
- Bị bệnh zona ở những nơi quan trọng như mắt, đầu và cổ
Thuốc giảm đau
- Đau là triệu chứng phổ biến của bệnh zona và có thể kéo dài. Do đó, rất quan trọng là phải sử dụng thuốc giảm đau như paracetamol, ibuprofen hoặc các loại thuốc giảm đau thần kinh.
Điều trị các triệu chứng khác
Bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc khác để điều trị các triệu chứng khác như:
- Thuốc giảm ngứa kháng histamin
- Thuốc bôi tại chỗ để làm khô bọng nước
- Điều trị các biến chứng, chẳng hạn như đau thần kinh sau zona
- Các biến chứng nghiêm trọng của bệnh zona sẽ được giảm bớt nếu được điều trị đúng cách và kịp thời.
6. Biến chứng có thể gặp khi bị bệnh zona
Bị bệnh zona có thể được điều trị, nhưng nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, nó có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người bệnh. Bệnh zona có thể gây ra ba biến chứng chính sau:
Đau thần kinh sau zona (PHN)
- Đau thần kinh sau zona (PHN) là biến chứng phổ biến nhất của bệnh zona. Đây là tình trạng đau ở vùng da bị zona kéo dài trong ít nhất ba tháng sau khi da đã lành.
- Mặc dù cơ chế gây ra PHN chưa được hiểu hoàn toàn, nhưng có thể liên quan đến việc
Đau thần kinh sau zona (PHN)
- PHN có thể do virus thủy đậu-zona tấn công và làm tổn thương các dây thần kinh, mặc dù cơ chế gây ra nó chưa hoàn toàn được hiểu. Đau có mức độ khác nhau, từ mức nhẹ cho đến dữ dội, và thường có tác động đáng kể đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.
- PHN có thể gây ra đau nhói, rát bỏng hoặc cảm giác bị châm chích ở khu vực trước đó có triệu chứng zona. Những cơn đau này có thể kéo dài trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm đối với một số cá nhân. Điều này không chỉ khiến việc sinh hoạt hàng ngày của bệnh nhân trở nên khó khăn hơn mà còn ảnh hưởng đáng kể đến tâm lý của họ, khiến họ trở nên dễ bị lo âu và trầm cảm.
Viêm giác mạc
- Viêm giác mạc là một biến chứng nghiêm trọng khác của bệnh zona, đặc biệt là khi virus xâm nhập vào mắt. Virus có thể lây lan tới giác mạc nếu có các nốt zona gần mắt, gây viêm và thậm chí mất thị lực vĩnh viễn.
- Đỏ mắt, cảm giác đau, chảy nước mắt nhiều và giảm thị lực là một số triệu chứng của viêm giác mạc. Những hậu quả nghiêm trọng có thể được tránh nếu phát hiện và điều trị sớm. Nếu bệnh nhân có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến mắt, họ phải nhanh chóng đến bác sĩ.
Nhiễm trùng thứ phát
- Khi bọng nước do bệnh zona vỡ ra, vùng da xung quanh trở nên nhạy cảm và dễ bị nhiễm trùng thứ phát, thường do vi khuẩn. Nếu không được điều trị, điều này có thể dẫn đến áp xe, viêm mô tế bào và các biến chứng nghiêm trọng hơn.
- Sưng tấy, nóng đỏ và tiết dịch mủ từ vết thương là triệu chứng của nhiễm trùng thứ phát. Người bệnh nên theo dõi kỹ các triệu chứng này để ngăn ngừa các vấn đề nghiêm trọng.
7. Kết luận
Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh zona có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Để giảm thiểu rủi ro, việc nhận biết các triệu chứng ban đầu và tìm kiếm hỗ trợ y tế là rất quan trọng. Mỗi biến chứng, từ đau thần kinh sau zona đến viêm giác mạc và nhiễm trùng thứ phát, đều có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.
Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Ngoài ra, người bệnh cũng nên lưu ý các dấu hiệu suy thận để kịp thời thăm khám và điều trị, tránh ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể, chi tiết xin truy cập website benhzona.com xin cảm ơn!